Phở Hà Nội của tôi
Đi xa Hà Nội có bao nhiêu điều để nhớ, để níu kéo trở về. Những chứng tích lịch sử ngàn năm, những con người Tràng An thanh lịch, những ngày hè “tản mạn mùa sen”, những chiều chớm lạnh với “Cúc vàng mùa thu”… Và cả với phở của Nguyễn Tuân, “phở Hà Nội của tôi” nữa…
Trước khi lên máy bay xa Hà Nội, tôi vẫn còn kịp ra phở Thìn, hàng phở ruột để ăn sáng, theo như lời ba mẹ nói để nhớ hương vị Hà Nội.
Tôi chắc với đại đa số người Hà Nội, phở không cầu kỳ như cái cách cụ Nguyễn Tuân hay Thạch Lam ca ngợi trong những tác phẩm nổi tiếng mà mãi sau này khi xa Hà Nội tôi mới đọc, nó đơn giản như mọi người ở Hà Nội đều ăn phở, thích phở mỗi buổi ăn sáng, ăn đêm.
Tôi cũng không biết tại sao cụ Nguyễn bảo rằng chỉ có phở chín mới gọi là phở, tôi lại chỉ thích phở tái, thi thoảng chuyển sang gầu hay nạm đổi vị. Dù ăn bát phở đầu ngõ gần nhà, hay sau này khi lân la một loạt các hàng phở nổi tiếng được người ta truyền tụng: Tư Lùn, Bát Đàn, “Mậu dịch” Lý Quốc Sư, phải tinh ý lắm mới để ý được cái khác nhau giữa các hàng phở ở Hà Nội.
Dường như phở kém chất lượng sẽ không tồn tại được với người Hà Nội vốn được tiếng sành ăn. Tôi chưa bao giờ vào Sài gòn, để đươc hưởng cái vị phở Bắc ngọt ngọt lợ lợ vốn chỉ thưởng thức qua các lần nghe kể. Còn đi ra ngoài ở các nơi xung quanh Hà Nội, chỉ vài lần ăn cái người ta gọi là “phở”, tôi không bao giờ ăn lại, liệu có cầu kỳ và thiên lệch quá không?
Một người bạn Nam Bộ của tôi ra Hà Nội hỏi tại sao ở nhiều quán phở Hà Nội không có người phục vụ bưng bát đến tận bàn. Biết làm sao, khi đã trở thành thói quen, sự thích thú khi cầm bát đứng xếp hàng ở ngay quầy cạnh thùng nước phở, được nhìn ông bán phở thái thịt và tự bưng bát về chỗ ngồi ăn thật nhanh cho nóng toát mồ hôi và xuýt xoa thì sẽ quên ngay đi cái cảm giác nhàn hạ được phục vụ tận tình rất đặc trưng Nam Bộ.
Phở nơi tôi đang ở, người ta gọi bằng đủ cái tên, phở Hà Nội, phở Thủ đô, phở Bắc v.v… nhưng để tôi công nhận là phở Hà Nội của tôi, thì không bao giờ! Phở Hà Nội của tôi, bánh phải là bánh phở tươi, mềm và dai, không có giá sống hay giá trụng qua nước sôi, húng “chó” hay có vị lợ lợ đựng trong cái bát “xe lửa” to như cái chậu nhìn mà ngán. Ngày đầu tiên tôi ăn phở xa Hà Nội nửa vòng trái đất, tôi gọi nó là mỳ luộc, vậy mà 5 năm không một lần về nhà, tôi đã quen dần. Khi ăn phở không còn thấy tanh khi ăn giá sống và thấy rau húng cũng khá dễ chịu. Chợt giật mình liệu khi mình về ăn phở Hà Nội có chê nhạt hay bước vào hàng phở có chê bẩn như những người Việt ở đây không? Biết đâu!
Vậy là phải về thôi. Hà Nội của tôi sau 5 năm, thay đổi nhiều quá! Nhưng thật may, món phở và các hàng phở của tôi vẫn thế, có chăng là đắt thêm 2 ,3 nghìn do lạm phát. Vẫn cái bát con, mà bây giờ tôi phải ăn hai bát mới đủ no, không có giá, không có húng, cũng không có nhiều thịt, nhưng cái miếng thịt mềm, những sợi phở và mùi nước phở và quán ám khói bụi than khiến tôi tìm lại cảm giác thân thuộc bao năm mới có được. Phở Hà Nội của tôi, dù con người tôi có thay đổi thế nào, vẫn như xưa, tinh khiết vị phở, vị gừng, hồi, mùi mỡ bò ám quyện lại môt mùi vị rất đặc trưng. Và tôi, sau vài ngày lạ lẫm với những ngôi nhà chung cư, những đường phố mới, đã trở lại thân quen với Hà Nội như tôi đã từng sống, với những đường phố của những ngày thơ bé.
Một lần trở về ngắn ngủi, để tôi biết rằng, Hà Nội với tôi vẫn là Hà Nội của ngày xưa, vẫn cho tôi cảm giác yên bình và thoái mái. Dù mai này các quán ăn nhanh McDonald, KFC mọc lên, người Hà Nội có đi ăn thử những bát phở 24, phở Cali cho “sành điệu” trong những quán ăn bóng lộn, bát phở to với quy trình công nghiệp thì phở của tôi, với cái bát con con, với những quán cũ hơi xập xệ và những hàng người xếp hàng chờ phở vẫn sẽ tồn tại như nhưng giá trị bản sắc của người Thăng Long mà mãi từ nghìn năm nay vẫn thế. Và những người con của Hà Nội xa quê, trong đó có tôi, mong từng ngày trở về với Hà Nội, để đưọc xếp hàng cầm bát phở, “cho bát tái chín, một nghìn quẩy…”.
Phở và Hà Nội của tôi, không thay đổi, và sẽ mãi mãi là vậy. Tôi chắc thế!
